Ciąża to okres wielkich zmian w życiu każdej kobiety, zmian fizycznych jak i psychicznych. Jest czasem wielkiej radości, ale też niepokoju i obaw, w którym priorytetem jest dbanie nie tylko o swoje zdrowie, ale przede wszystkim zapewnienie jak najlepszych warunków rozwoju dla pojawiającego się wkrótce dziecka. Co powinnyśmy wiedzieć o ciąży, jak się do niej przygotować?
Rozpoznanie i pierwsze dni ciąży
Najwcześniejszym objawem ciąży jest brak pojawiającej się miesiączki. Jeśli podejrzewamy, że możemy być w ciąży, warto wykonać test ciążowy w terminie spodziewanej miesiączki. Jeśli natomiast chcemy dowiedzieć się o tym wcześniej, możemy zdecydować się na test Beta HCG z krwi, daje on niemal stu procentową pewność. Wykonuje się go w każdym laboratorium diagnostycznym i nie potrzeba do tego żadnego skierowania, kosztuje około 25-30 zł a wynik możemy otrzymać już w ten sam dzień.
Podwyższony poziom hormonu Beta HCG świadczy o tym, że w macicy zagnieździł się zarodek i rozwija się ciąża. Po otrzymaniu pozytywnego wyniku testu, z moczy lub krwi, należy udać się do lekarza ginekologa, w celu zbadania czy ciąża rozwija się prawidłowo. Na pierwszej wizycie zostanie wykonane USG oraz pobrana cytologia. Gdy już jesteśmy pewne, że to ciąża, należy zdecydować się na wybór lekarza prowadzącego, czyli takiego, którego będziemy odwiedzać regularnie, przez cały okres ciąży, średnio, co miesiąc, w celu monitorowania rozwijającego się zarodka i zlecenia potrzebnych badań. Lekarz udzieli nam również niezbędnych wskazówek jak dbać o siebie w okresie ciąży, jak powinna wyglądać nasza dieta, aktywność fizyczna, co powinnyśmy robić a czego nam nie wolno. W razie wszelkich wątpliwości warto zapytać o poradę lekarza, gdyż każde nasze działania mają wpływ na zdrowie rozwijającego się dziecka.
Trymestry ciąży
Z uwagi na fakt, że ciąża trwa około 9 miesięcy, więc okres ten dzielimy umownie na 3 trymestry (po około 3 miesiące każdy trymestr).
Pierwszy trymestr ciąży
Trwa od momentu zapłodnienia do końca 12. tygodnia. To czas, kiedy dadzą o sobie znać pierwsze dolegliwości ciążowe, możemy odczuwać nadmierne zmęczenie i senność, uczucie gorąca, zawroty głowy, pojawią się również wymioty. Charakterystyczna dla tego okresu jest huśtawka nastrojów. Wszystkie te dolegliwości będą spowodowane zmianą gospodarki hormonalnej i są normalnym stanem w tym czasie. Obawy, które powinny nas niepokoić i w razie ich pojawienia należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza: krwawienie z dróg rodnych, nieprawidłowa wydzielina z pochwy, upławy, ostre wymioty, silne bóle w dole brzucha. W I trymestrze lekarz prowadzący wykona pierwsze badanie USG i skieruje nas na następujące badania: morfologia, podstawowe badanie moczu, oznaczenie grupy krwi, HCV, HIV, glukoza na czczo, TSH, badania w kierunku toxoplasmosy (IgG, IgM), cytologia. Dziecko pod koniec I trymestru waży już około 14 g i mierzy do 6cm, podczas badania USG możemy poznać jego płeć.
Drugi trymestr ciąży
Trwa od 13. do 26. tygodnia ciąży. Po 13. tygodniu ustępują dolegliwości I trymestru, a pod koniec 4. Miesiąca czuć już pierwsze ruchy dziecka. Ze względu na powiększającą się macice, parcie na pęcherz będzie większe, towarzyszą temu częste wizyty w toalecie, szczególnie w nocy. Pojawia się też zgaga i zaparcia, które będą wynikiem ucisku macicy na narządy wewnętrzne. To czas, kiedy mogą pojawić się pierwsze rozstępy na brzuchu, udach i piersiach. Warto stosować preparaty zapobiegające ich powstawaniu, o specjalnym składzie bezpiecznym dla kobiet w ciąży, możemy je kupić w każdej aptece. Charakterystycznymi objawami tego okresu będą obrzęki nóg i rąk. W ich złagodzeniu może pomóc codzienna gimnastyka i leżenie z nogami w górze. Lekarz prowadzący zleci w tym czasie badanie moczu, które będzie miało na celu kontrolę dróg moczowych w celu wykrycia ewentualnej infekcji, zmierzy też ciśnienie tętnicze i wykona dwa badania USG (w 13.–14. i 18.–22. tygodniu ciąży). II trymestr to czas, kiedy należy wykonać tzw. Test obciążenia glukozą, polega on na trzykrotnym pobraniu krwi na czczo, w godzinnych odstępach czasowych, oznaczeniu stężenia glukozy i ustaleniu krzywej cukrowej. Wykonuje się go w celu wykluczenia cukrzycy ciążowej, jest badaniem obowiązkowym. Objawy, które powinny nas zaniepokoić w czasie II trymestru: krwawienie z dróg rodnych, ból i twardnienie brzucha, mocne skórcze macicy, wysokie ciśnienie tętnicze (powyżej 140/90 mmHg), intensywne obrzęki. Pod koniec II trymestru dziecko mierzy już ok. 23 cm długości i niecałe 0,9 kg. W przypadku przedwczesnego porodu jest już w stanie samodzielnie przeżyć.
Trzeci trymestr ciąży
Trwa od 27. do około 40. tygodnia ciąży. To czas, kiedy minęło już 2/3 ciąży, coraz większy brzuch utrudnia codzienne czynności, mogą pojawić się również duszności. Warto w tym czasie więcej odpoczywać i nie przemęczać się. Do porodu coraz bliżej wiec można przygotować wyprawkę i zastanowić się nad wyborem szpitala. Bardzo ważne jest obserwowanie w tym czasie ruchów dziecka, gdy stanie się znacznie mniej ruchliwe należy zgłosić się do lekarza. Badania, które trzeba wykonać w trakcie III trymestru to: morfologia, ogólne badanie moczu, badanie przeciwciał odpornościowych, HIV, Antygen HBs, posiew z pochwy i okolicy odbytu. Około 28. Tygodnia ciąży dziecko waży około 3 kg i mierzy 50 cm, otoczone przez łożysko i litr wód płodowych, które stanowią dodatkową wagę 0,5-1kg. Jeśli minie 40. Tydzień a poród nadal nie nastąpi należy codziennie wykonywać KTG, lekarz może zdecydować wtedy o pozostaniu w szpitalu aż do momentu porodu. Zdrowy noworodek po porodzie mierzy ponad 50cm i osiąga wagę 3,5 kg.
Dieta w ciąży
Ciąża to odmienny stan, w którym należy ograniczyć spożycie niektórych potraw, np. grzybów, surowych ryb, średnio wysmażonego i surowego mięsa, nie pasteryzowanego mleka i serów ze względu na ryzyko zatrucia. Także warto odstawić w tym czasie napoje energetyczne, ograniczyć ilość spożywanej kofeiny, zaleca się pić maksymalnie 2 filiżanki kawy dziennie, należy również bezwzględnie zrezygnować z picia alkoholu, gdyż może ono doprowadzić do poronienia, zatrucia ciążowego lub urodzenia chorego dziecka np. z zespołem FAS.
Najważniejszym elementem w rozwoju zdrowej ciąży jest odpowiednia dieta, która powinna być przede wszystkim zdrowa, zróżnicowana, odpowiednio skomponowana. Ciężarnym zaleca się jedzenie przede wszystkim: mięsa, ryb, warzyw, owoców, nabiału. Z mięs warto wybierać drób, jest on źródłem białka i żelaza, natomiast ryby są bogate w kwasy tłuszczowe omega-3. Warzywa i owoce zaleca się spożywać na surowo ze względu na wysoką zawartość witamin w takiej postaci, zawierają one witaminę C, która wspomaga wchłanianie żelaza. W diecie warto nie zapominać o spożywaniu nabiału w postaci mleka, jogurtów, kefirów, jest on bogatym źródłem witamin B2, B12 i wapnia, niezbędnym do prawidłowego rozwoju kości u dziecka.
W ciąży należy unikać spożycia niezdrowych cukrów, nadmiaru tłuszczów zwierzęcych, soli, która powoduje wzrost ciśnienia tętniczego, a także jedzenia typu Fast ford, które nie posiada żadnej wartości odżywczej zawiera jedynie puste kalorie. Również należy pić dużo wody, która oczyszcza organizm z toksyn oraz soków, najlepiej świeżo wyciśniętych, dostarczają one wielu witamin, szczególnie witaminy C i są źródłem zdrowych cukrów.
Jakie witaminy w ciąży
Oprócz odpowiedniej diety ważna jest suplementacja odpowiednich witamin. W aptece znajdziemy mnóstwo preparatów dla kobiet w ciąży. Warto poświecić chwile i dokładnie przyjrzeć się ich składowi. Należy też kierować się zaleceniami lekarza, ponieważ kobiety w ciąży z różnymi schorzeniami powinny dodatkowo przyjmować niektóre składniki w zwiększonej ilości. Oto kilka niezbędnych składników, które powinny być suplementowane w okresie ciąży:
- kwas foliowy – powinien być przyjmowany już od czasu kiedy lekarz stwierdzi ciąże, to bardzo ważne, gdyż jego niedobór może spowodować zaburzenia w rozwoju układu nerwowego dziecka (wady cewy nerwowej płodu), który to rozwija się intensywnie w pierwszych tygodniach ciąży
- witamina D – wspomaga gospodarkę wapniowo-fosforanową u dziecka i wpływa na prawidłowy rozwój kości
- jod – wspomaga prawidłowy rozwój umysłowy i psychoruchowy dziecka
- żelazo – zmniejsza ryzyko występowania anemii ciążowej u kobiet
- DHA (kwas dokozaheksaenowy) – jego przyjmowanie w okresie ciąży o 85% zmniejsza ryzyko przedwczesnego porodu , wspomaga prawidłowy rozwój mózgu i wzroku u dziecka, kwas DHA jest składnikiem siatkówki oka oraz budulcem komórek nerwowych
Aktywność fizyczna w ciąży
Ciąża to czas zmiennych nastrojów, ale zapewnić sobie lepsze samopoczucie warto uprawiać jakiś sport, szczególnie w dwóch pierwszych trymestrach. Może to być aqua aerobik, pływanie czy gimnastyka dla kobiet w ciąży. Ruch sprawi, że organizm zacznie wydzielać endorfiny i nasze samopoczucie ulegnie poprawie, również będzie miał on pozytywny wpływ na krążenie krwi, zmniejszy powstawanie obrzęków nóg, które są charakterystyczne w tym okresie. W Internecie możemy znaleźć mnóstwo blogów, stron internetowych, kanałów, na których znajdziemy przykładowe ćwiczenia dla kobiet w poszczególnych trymestrach ciąży. Jednak należy pamiętać, aby każda aktywność fizyczna była skonsultowana z lekarzem prowadzącym i w miarę upływających tygodni należy ograniczać wysiłek fizyczny.
Czego nie robić w ciąży
Ciąża to odmienny stan, podczas którego musimy unikać niektórych rzeczy w celu zapewnienia dziecku prawidłowego rozwoju i nie narażenia go na ryzyko wczesnego porodu lub poronienia.
Oto kilka przykładowych rzeczy, których należy unikać w ciąży lub całkowicie zaprzestać ich wykonywania:
- nie wolno pić alkoholu, palić papierosów, zażywać narkotyków
- branie dodatkowych leków, np. w trakcie przeziębienia czy bólu zęba należy skonsultować z lekarzem, gdyż nawet aspiryna może poważnie zaszkodzić dziecku
- nie należy wykonywać niektórych rodzajów sportu, które są związane z nadmiernym wysiłkiem, mogą spowodować upadek, lub wymagają dźwigania ciężarów
- należy unikać dźwigania ciężarów, dopuszczalne jest dźwiganie ok. 5 kg
Przygotowanie do porodu
Będąc w ciąży powinnyśmy się już przygotowywać do narodzin dziecka, najlepiej zrobić to już na początku trzeciego trymestru, gdyż 9 miesięcy to tylko orientacyjny czas, a wiele dzieci rodzi się jako wcześniaki. Dobrym pomysłem będzie zapisanie się do szkoły rodzenia. Zajęcia pomogą nam poznać techniki oddychania, które przydadzą nam się w trakcie porodu i mogą go znacznie ułatwić, dowiemy się również jak dbać o noworodka oraz wielu innych przydatnych rzeczy. Do szkoły rodzenia można uczęszczać samemu lub z partnerem. Ważne jest też przygotowanie rzeczy, które przydadzą nam się po porodzie, warto spakować je do jednej torby i położyć w widocznym miejscu. Rzeczami, które mogą przydać nam się w szpitalu są: szlafrok, dwie koszule nocne (w tym jedna do karmienia), wkładki poporodowe, kosmetyki najlepiej hipoalergiczne, szare mydło, ręcznik, klapki pod prysznic.
Oprócz tego warto pomyśleć już nad tzw. wyprawką dla noworodka. Powinna składać się ona z kilku ubranek, pieluszek, kosmetyków do pielęgnacji, rzeczy, które będą nam niezbędne w pierwszych tygodniach życia malucha. Pozostałe rzeczy możemy dokupić po porodzie, kiedy to będziemy znać wymiary i masę dziecka gdyż każde rodzi się inne i nie ma sensu kupować za wcześnie większej ilości ubranek, które mogą nam się po prostu nie przydać.
