Według historyków rok 476 przyjmuje się w podręcznikach historii za upadek cesarstwa zachodniorzymskiego, w tym za koniec epoki starożytności. Moment ten nie nastąpił jednak z dnia na dzień, lecz stopniowo przynosząc zmiany polityczne, kulturowe, obyczajowe i religijne.
Upadek cesarstwa rzymskiego
Ostatni cesarz Romulus August został zdjęty w tym czasie z tronu przez barbarzyńskiego wodza Odoakera, co było równoznaczne z końcem epoki cesarstwa rzymskiego. Wśród głównych przyczyn upadku cesarstwa historycy podają m.in.: upadek znaczenia Rzymu na arenie międzynarodowej, co było jednym z silnych motywów dla upadku, Rzym przestał być w centrum, powstała druga stolica Konstantynopol stworzona przez cesarza Konstantyna, a poziom życia w innych miastach dorównywał Rzymowi.
Również kryzys gospodarczy pogłębił problemy narastające w cesarstwie. Rozwój inflacji, spadek podaży, zmniejszające się terytorium cesarstwa oraz coraz mniejszy napływ niewolników, którzy stanowili fundament gospodarki. Wędrówka ludności z miast do wsi, co stało się wysoko opłacalne. Łatwiej można było przeżyć uprawiając ziemię. Miasta powoli wyludniały się. Dodatkowo cesarstwo osłabiły coraz liczniejsze najazdy barbarzyńców, grabieże i wojny. W związku z tym nakładano na ludność coraz wyższe podatki, ściągane często w brutalny sposób, na cele militarne i obronę.
Do upadku przyczynił się również podział imperium na wschodnie ze stolicą w Konstantynopolu oraz zachodnie z Rzymem na czele. To spowodowało nie tylko chaos i nieporozumienia, ale podział wśród obywateli i narastanie konfliktów. Wraz z upadkiem cesarstwa i końcem epoki antycznej, powstały nowe państwa m.in. Franków, większe zainteresowanie nową religią – chrześcijaństwem oraz początek kolejnej epoki – średniowiecza.
